Słupek graniczny a ogrodzenie to kwestia niezmiernie ważna dla każdego inwestora, która determinuje prawidłowy przebieg płotu – czyli zgodność jego budowy z przepisami i poprawne relacje sąsiedzkie. Jak usytuować ogrodzenie względem położenia znaków granicznych i czy można wznieść je dokładnie na granicy działki? A co zrobić, jeśli tych znaków nie ma?
Słupek graniczny a ogrodzenie – jak powinien przebiegać płot?
Budowa ogrodzenia to prawo, a nie obowiązek właściciela nieruchomości – ale warto wiedzieć, że korzystając z tego prawa, należy zastosować się do przepisów. Co prawda te dotyczące ściśle budowy ogrodzeń nie regulują usytuowania konstrukcji względem granicy działki, natomiast należy kierować się prawem do własności – przede wszystkim więc nie można usytuować ogrodzenia poza granicami posesji, które wyznaczają słupki graniczne. W takiej sytuacji sąsiad ma prawo sprzeciwić się inwestycji, zażądać jej wstrzymania bądź przywrócenia stanu poprzedniego (cofnięcie lub rozbiórka ogrodzenia) lub wynagrodzenia za ustanowienie służebności gruntowej (już po fakcie i jeśli granica działki została przekroczona bez umyślnej winy).
W praktyce istnieją zatem tylko dwie możliwości postawienia ogrodzenia. Pierwsza to usytuowanie go na własnej działce, przed jej granicami, druga – budowa na granicy działek, ta natomiast wiąże się z koniecznością zabezpieczenia się przed ewentualnymi roszczeniami sąsiada, czyli obie strony powinny się porozumieć.
Ogrodzenie a słupek graniczny – płot w całości na własnej posesji
Sytuując ogrodzenie na działce własnej, czyli w taki sposób, by żadnej element nie znalazł się na linii, którą wyznaczają znaki graniczne, nie trzeba martwić się o roszczenia ze strony sąsiadów – konstrukcja w żaden sposób nie narusza granic działki i jest własnością właściciela posesji. Naturalnie nawet nieco cofnięty od przebiegu granicy płot może stać się kością niezgody, dlatego trzeba zastosować się do przepisów regulujących budowę ogrodzenia, do których jeszcze wrócimy.
Słupek graniczny działki a ogrodzenie – płot dokładnie na granicy działek
Jedno ogrodzenie między sąsiadami to korzystna i popularna w Polsce praktyka, choć obwarowana kilkoma zagrożeniami. Czy reguluje ją prawo? Światło na tę sprawę rzuca Kodeks cywilny i według Art. 154.:
§ 1. Domniemywa się, że mury, płoty, miedze, rowy i inne urządzenia podobne, znajdujące się na granicy gruntów sąsiadujących, służą do wspólnego użytku sąsiadów. To samo dotyczy drzew i krzewów na granicy.
§ 2. Korzystający z wymienionych urządzeń obowiązani są ponosić wspólnie koszty ich utrzymania.1
Przepisy te dotyczą ogrodzenia już istniejącego. A co z jego budową? Nawet jeśli tylko jeden sąsiad postanowi wznieść ogrodzenie, wciąż będzie ono służyło do wspólnego użytku – na wspólną inwestycję powinny zatem wyrazić zgodę wszystkie strony. Należy porozumieć się z sąsiadem co do budowy, konstrukcji czy parametrów, a także finansowania ogrodzenia. Te ustalenia najlepiej zebrać w formie umowy pisemnej. Co bardzo ważne, sąsiad – nawet wyrażając zgodę na budowę płotu – nie ma obowiązku ponosić jej kosztów. Wówczas ogrodzenie stawia z własnego budżetu inicjator i dopiero po wybudowaniu płotu może on domagać się od sąsiada udziału w kosztach utrzymania ogrodzenia, np. napraw czy konserwacji.
Kamień graniczny a budowa ogrodzenia – czy można pozbyć się znaku?
Sąsiad zgadza się na budowę ogrodzenia w przebiegu granic działek – ale co zrobić ze znakami granicznymi? Choć jako znaki graniczne – trwałe elementy znajdujące się w miejscu załamywania się linii rozgraniczającej – zalicza się także narożniki budynków i podmurówek czy słupki ogrodzeniowe, to taka sytuacja należy zwykle do dawnych praktyk lub obecnych, jeśli działka nie ma granic prawnych i ustala się je, przyjmując tzw. spokojny stan użytkowania.
Zgodnie z prawem, jeśli na działce znajdują się znaki graniczne – zazwyczaj kamienie bądź betonowe słupki – należy je zachować. W świetle zapisu Art. 277. Kodeksu karnego usuwanie, niszczenie czy też czynienie niewidocznymi znaków granicznych (ale również fałszywe ich wystawianie) podlega grzywnie, a nawet karze pozbawienia lub ograniczenia wolności. Czyli budując ogrodzenie, kamień graniczny inwestor powinien zachować w niezmienionej formie.
Przepisy i praktyki w tym punkcie nierzadko się jednak rozmijają – czasem uznaje się za dopuszczalne nadbudowanie słupka płotu na kamieniu granicznym (przysłaniając kamień). W takiej sytuacji najlepiej zadbać o indywidualną poradę czy interpretację urzędnika, geodety lub prawnika.
Co zrobić, jeśli granice działki nie są oznaczone?
Stawiając płot na działce, na której nie ma widocznych znaków granicznych, warto je odszukać, aby zweryfikować faktyczny przebieg granicy. Taką czynność przeprowadza geodeta. Określa się ją jako wznowienie znaków granicznych. Specjalista zgłasza prace w Powiatowym Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej oraz na podstawie istniejącej dokumentacji stwierdza, czy istnieją granice prawne działki, a jeśli tak, to ustala położenie znaków granicznych. Uprzednio poinformowani zostają o tej czynności także właściciele sąsiadujących działek. Geodeta sporządza protokół graniczny, który wszystkie strony podpisują.
W razie niemożności wznowienia znaków granicznych geodeta może przeprowadzić również procedurę rozgraniczenia, czyli ustalenia granicy, która kończy się wydaniem stosownej decyzji administracyjnej.
Jak jeszcze prawo reguluje budowę ogrodzenia?
Zarówno budując ogrodzenie na własnej działce, jak i stawiając je na granicy – już po porozumieniu się z sąsiadem, trzeba zadbać o to, aby konstrukcja spełniała przepisy Prawa budowlanego i aktów pokrewnych.
- Wysokość ogrodzenia. Ogrodzenie nie powinno przekroczyć wysokości 2,2 m – w przeciwnym razie konieczne jest zgłoszenie zamiaru jego postawienia w organie administracji architektoniczno-budowlanej przed rozpoczęciem prac.
- Konstrukcja ogrodzenia. Ogrodzenie nie może też stwarzać zagrożenia dla ludzi oraz zwierząt, dlatego poniżej 1,8 m wysokości nie wolno mocować ostro zakończonych elementów takich jak drut kolczasty czy tłuczone szkło.
- Furtki i bramy wjazdowe. Minimalna szerokość furtki to 0,9 m, a bramy (w świetle wjazdu) 2,4 m. Te elementy ogrodzenia powinny też otwierać się do wewnątrz posesji. Warto sprawdzić także przepisy przeciwpożarowe.
Przed zakupem oraz montażem ogrodzenia należy również zapoznać się zapisami Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego. Mogą regulować sytuowanie, konstrukcje i materiały ogrodzeń, zakazując danych praktyk (np. montowania ogrodzeń pełnych czy stawiania murów).